Tư Vấn & Thiết Kế Phòng Mổ

I. Yêu cầu chung về thiết kế phòng mổ

1. Nguyên tắc thiết kế một chiều:
Là việc phân luồng giao thông, hành lang, phòng ốc trong khu vực phẩu thuật để bác sĩ, y tá, bệnh nhân thực hiện các bước khi mổ theo đúng trình tự trước sau, đúng theo quy tắc chung nhằm đảm bảo sự vô trùng tuyệt đối.

Nguyên tắc này được hình thành do dây chuyền công năng của các phòng trong bệnh viện. Vì vậy mà phòng mổ cần có hai cửa: một cửa chính để đẩy băng ca bệnh nhân từ hành lang sạch và cửa phụ để chuyển dụng cụ vật tư đã sử dụng qua hành lang bẩn.

Nếu yêu cầu này không được đảm bảo, bệnh nhân có nguy cơ xảy ra các biến chứng do bệnh viện nhiễm khuẩn. Buộc bác sĩ phải cho bệnh nhân dùng nhiều loại kháng sinh, dần dần tạo nên cơ chế kháng thuốc của vi khuẩn.

Điều này làm tăng chi phí điều trị, kéo dài thời gian chữa bệnh và xấu nhất là gây tử vong.

2. Yêu cầu về kích thước, diện tích phòng mổ:
Để dễ dàng bố trí thiết bị y tế phòng mổ nên được thiết kế theo hình vuông, hình chữ nhật. Không gian có càng ít góc cạnh thì sẽ dễ dàng vệ sinh vô trùng hơn. Ở Hoa kỳ, phòng mổ bệnh viện đa khoa xây mới có diện tích không nhỏ hơn 37m2, chiều rộng không nhỏ hơn 6.1m, chiều cao có thể từ 2.8m – 3.6m. Còn ở Việt Nam, tiêu chuẩn thiết kế TCXDVN 365.2007 quy định diện tích tối thiểu của một phòng mổ là 36m2, chiều cao tối thiểu là 3.1m.

Vì phòng mổ có nhiều hệ thống kỹ thuật phức tạp (khí y tế, điện, nước. vv….) nên các kiến trúc sư cần chú ý quan tâm đến chiều cao trần để dễ dàng cho việc lắp đặt và tu sửa sau này.

3. Yêu cầu về hệ thống điện:
Mạng lưới điện là yếu tố trực tiếp quyết định thành công ca mổ. Nên điện trong phòng mổ phải được cung cấp liên tục, có nguồn điện dự phòng và hệ thống nối đất riêng.
Đặc biệt điện chiếu sáng phải tách riêng với điện động lực. Một số thiết bị cần sử dụng điện một chiều như đèn đọc phim Xquang, đồng hồ mổ, máy Xquang lại cần nguồn 3 pha, vv….

Hơn nữa, các thiết bị y tế trong phòng mổ được nhập từ nhiều nước: Hàn Quốc, Mỹ, Nhật, Anh, Pháp, vv… nên cần lưu ý lựa chọn, lắp đặt các loại ổ cắm như thế nào để linh động các thiết bị luôn được sử dụng hiệu quả.

Cần xem xét vị trí bàn mổ ở đâu thì mới xác định được vị trí đường dây, ổ cắm điện. Thông thường, thiết kế bố trí ổ cắm cách nền nhà 0,6 – 0,8m.

4. Yêu cầu về hệ thống khí y tế

Một phòng mổ thông thường cần:

Nguồn cấp khí: hệ khí y tế gồm oxy, khí nén và hút chân không. Các phòng mổ đặc biệt hơn thì cần bố trí thêm khí Nitơ, đầu hút khí gây mê, hay nguồn cung cấp khí CO2.

Đầu thoát khí: vì là chất khí nên lối thoát khí cần được lắp đặt trên tường hoặc có hệ thống treo trần. Nhằm tiết kiệm diện tích, trách bác sĩ vướng phải dây khí nối từ tường ra bệnh nhân (hệ thống Pendant, Ceiling, vv….)

Lắp đặt các hệ thống cấp – thoát khí rất quan trọng vì lý do tiên quyết : chống nhiễm khuẩn trong khu vực phòng mổ. Khí sạch áp lực dương (class 1000, 10.000, 100.000) cho các phòng mổ bình thường.

Khí sạch áp lực âm dùng cho phòng mổ đặc biệt cách ly và tránh lây nhiễm. Khu vực phòng hồi sức cấp cứu, hành lang cấp độ sạch 100.000 hoặc 1.000.000.

5. Yêu cầu về đường dây liên lạc ra bên ngoài:

Rất cần có hệ thống liên lạc hiện đại nhằm kết nối phòng mổ với bộ phận quản lý, trực khu vực khoa phẫu thuật, gây mê hồi sức, vv… Có thể kể đến như điện thoại, camera giám sát cả quá trình mổ hay truyền pháp trực tiếp đến các phòng hội chẩn trong và ngoài nước.

Cần bố trí các thiết bị hợp lý nhằm tạo sự ổn định cho sự liên lạc và người xem có thể nhìn tổng quát các cảnh quay rõ nét.

6. Yêu cầu về đảm bảo yếu tố vệ sinh:

Trước khi mổ, các phẩu thuật viên cần phải rửa tay và tiệt trùng. Do đó, yêu cầu hệ thống rửa tiệt trùng, bồn nước cần được đặt sát khu vực mổ.

II. Tiêu chuẩn khi thiết kế nội thất phòng mổ

1. Vách ngăn:

Như trước đây, thiết kế nội thất phòng mổ hay sử dụng gạch men hay thạch cao để làm vách nhưng các chất liệu này rất dễ bám bẩn và khó chùi rửa. Hiện nay vách phòng mổ đòi hỏi các tiêu chí: chống cháy, chống bám khuẩn, chịu được mài mòn chà rửa và chống hóa chất.

Do đó khi thiết kế nội thất phòng mổ, các kiến trúc sư thường tư vấn nhà đầu tư chọn tấm panel kháng khuẩn. Vì loại panel này có ưu điểm lớn là các mối nối bằng silicon kháng khuẩn, có tính thẩm mỹ cao. Tấm này có 2 lớp: lớp ngoài là thép không gỉ được sơn kháng khuẩn chuyên dụng trong y tế, chống hóa chất và chống trầy xước; Lớp trong là thạch cao chịu nước – chống cháy, tạo độ cứng cho panel và có tác dụng cách âm cách nhiệt.

2. Cửa phòng mổ

Khi thiết kế nội thất phòng mổ hiện đại, hệ thống cửa tự động hoặc bán tự động được ưu tiên lựa chọn. Với kích thươc lớn hơn 1,6m thì cửa này có chức năng giúp phẩu thuật viên không phải chạm tay mở tay tránh nhiễm khuẩn. Đảm bảo vô trùng tuyệt đối vì chỉ cần đi đến hoặc dùng cơ thể để mở là được.

3. Hệ thống đèn

Đèn âm trần phòng mổ: các bác sĩ buộc phải sử dụng đèn âm trần để kháng khuẩn, chống bám bụi khi mổ. Do đó, thiết kế nội thất phòng mổ phải bố trí tại góc vát giữa tường và trần phòng mổ, mặt đèn bằng nhựa acrylic.

Đèn mổ: cần độ rọi lớn, không bị hiệu ứng tạo bóng đổ. Đèn này được bố trí từ tay treo trên trần, có thể dễ dàng xoay chuyển bằng tay, điều chỉnh tiêu cự sáng và độ sáng. Một số bệnh viện còn gắn camera trên bộ đèn mổ để quan sát khu vực mổ (đối với trường hợp mổ hở).

Đèn xem phim Xquang: trong thiết kế nội thất thì đèn thường được bố trí trên vách phòng mổ, dùng để đọc các phim Xquang.

4. Tủ dụng cụ

Trong thiết kế nội thất phòng mổ, tủ dụng cụ được đặt âm tường để tạo cảm giác không gian rộng rãi và tiện lợi cho phẩu thuật viên.

Tủ có thể bằng inox hoặc kính để dễ dàng quan sát, lau chùi các vật ở trong. Đặc biệt hơn, một số dịch truyền, vật tư y tế cần được giữ trong một nhiệt độ nhất định (tủ ấm hoặc tủ mát). Do đó cần được bố trí nội thất các tủ hợp lý, đảm bảo giao thông tiện lợi diễn ra ca phẩu thuật.

5. Đồng hồ mổ

Bố trí hướng thuật lợi cho đồng hồ mổ là việc quan trọng trong thiết kế nội thất phòng mổ. Đồng hồ mổ bắt buộc phải hiển thị ở dạng số điện tử. Nó có công dụng là đếm, xác định thời gian gây mê và phẫu thuật, thể hiện nhiệt độ, độ ẩm phòng.

Những thông số này là một công cụ quan trọng giúp các bác sĩ định hình, tổng quan được các thao tác trong phẩu thuật.

Ngày nay đồng hồ mổ còn được tích hợp trong bảng điều khiển phòng mổ để tối ưu các thiết bị trong phòng mổ.

6. Kết luận

Thiết kế nội thất phòng mổ luôn đòi hỏi các tiêu chuẩn khắt khe, nghiệm ngặt nhất trong lĩnh vực xây dựng. Vì thế mà chủ đầu tư cần phải cân nhắc kỹ lượng khi lựa chọn công ty tư vấn, thiết kế và thi công nội thất phòng mổ để sự đầu tư của mình đạt hiệu quả và đem lại kết quả tốt nhất cho bệnh nhân.